James Webb Uzay Teleskobu ya da JWST, uzaydan gönderdiği görüntülerle adını duyurarak yeteneklerini kanıtladı. Ancak görünen o ki JWST henüz yolun başında. Teleskop, Güneş Sistemi dışındaki bir gezegenin atmosferindeki karbondioksitin ilk kesin kanıtını yakaladı. Dünya’dan 700 ışık yılı uzaktaki bir ötegezegenin atmosferinde kimyasal reaksiyonlara dair kanıtlar bulduklarını açıklayan bilim insanları WASP-39b adlı gezegeni inceledi. Elde edilen bulgular yalnızca ötegezegenin nasıl oluştuğuna dair umut verici ipuçları sağlamakla kalmıyor, aynı zamanda JWST’nin gelecekteki keşiflerinin de habercisi oluyor.
James Webb Uzay Teleskobu’nu kullanan araştırmacılar, ötegezegen WASP-39b’nin etrafında dönen kavurucu gazların ayrıntılı bir kimyasal portresini oluşturmayı başardı. Bu “sıcak Satürn” gezegeni, ev sahibi yıldızına son derece yakın yörüngede dönüyor ve dolayısıyla gezegendeki sıcaklıklar 900 Santigrat dereceye kadar yükseliyor. Ek olarak WASP-39b’nin kütlesi yaklaşık olarak Jüpiter’in dörtte biriyken boyutu ise 1,3 katı kadar.
İlk kez karbondioksit kesin olarak bulundu
WASP-39b esasında yeni keşfedilen bir gezegen değil. İlk olarak yer tabanlı gözlemlerle keşfedilen gezegen daha sonrasında NASA’nın 2003 ile 2020 yılları arasında faaliyette olan Spitzer Uzay Teleskobu tarafından tespit edildi. NASA’nın gözlemleri gezegenin atmosferinde karbondioksit olabileceğini öne sürdü ancak tüm incelemeler sonuçsuz kaldı. Ancak artık JWST var ve gelişmiş araçlarıyla kesin incelemeler yapılması mümkün ki aslında öylede oldu. Araştırmacılar Webb’in NIRSpec, NIRCam ve NIRISS araçlarını kullanarak gezegenin atmosferini detaylı bir şekilde gözlemledi. Yapılan gözlemlerde gezegenin atmosferinde sodyum, potasyum, karbon monoksit ve su buharı olduğu bulunuldu. Bu bilgiler önceki varsayımları da doğrulamış oldu. Öte yandan ayrıca bir dış gezegenin atmosferinde ilk defa kükürt dioksit de bulundu.
Gezegenin atmosferinde bulunan bu moleküller esasında Dünya’nın ozon tabakasında bulunana benzer bir sürece işaret ediyor zira kükürt dioksit yıldızdan gelen ışığın neden olduğu kimyasal reaksiyonlar sonucunda oluşuyor. Bununla birlikte ötegezegenin güçlü karbondioksit sinyali, tipik olarak yıldızları oluşturan hidrojen ve helyumdan daha ağır elementlerle zenginleştiğini gösteriyor. Ancak bunun neden ve nasıl olduğu ve bu gazları yıldızına çok yakınken nasıl kazandığı gizemini koruyor.
Daha detaylı incelemeler yapılacak
Webb’in Transiting Exoplanet Early Release Science ekibine liderlik eden Santa Cruz‘daki California Üniversitesi’nden (UCSC) gökbilimci Natalie Batalha, “Hikayenin ilginçleşmeye başladığı yer burasıdır” diyor. WASP-39b gençken, karbon ve oksijen gibi daha ağır elementlere sahip olan kuyruklu yıldızlar ve asteroitler tarafından bombalanmış olabilir. İlginç bir şekilde ötegezegen, gökbilimcilerin şiddetli bir gençliğe maruz kaldığını düşündükleri Satürn ile aynı miktarda ağır elemente sahip gibi görünüyor. Bir başka düşünce ise WASP-39b’nin gezegen sisteminin soğuk dış kesimlerindeki malzemelerden oluştuğu ve ardından bulunduğu sistemin iç taraflarına doğru göç ettiği yönünde. Tüm bu soruların cevabı ve daha detaylı sonuçlar ise daha detaylı analizler yapıldığında ortaya çıkarılacak.